Waarom klimaatadaptatie nú op de agenda moet

Klimaatadaptatie: van bijzaak naar noodzaak

In versie 4.4 van GPR Gebouw was klimaatadaptatie nog beperkt uitgewerkt, met een aantal maatregelen en een bescheiden rol in de beoordeling. In versie 4.5 verandert dat: het onderdeel binnen het thema ‘Toekomstwaarde’ krijgt een grotere weging en is inhoudelijk sterk uitgebreid met nieuwe maatregelen.

Waarom dat belangrijk is? Omdat de toekomstwaarde van gebouwen steeds meer bepaald wordt door klimaatbestendigheid. Beleggers en projectontwikkelaars realiseren zich dat een gebouw dat niet bestand is tegen hitte, wateroverlast of droogte, sneller in waarde daalt. Niet voor niets trekken gemeenten als Rotterdam en Amsterdam aan de bel over funderingsproblemen bij oude woningen op houten palen. En wie nog twijfelt aan de impact: kijk naar het aardbevingsgebied in Groningen – ook daar daalde de waarde van woningen drastisch door gebreken die pas later aan het licht kwamen.

Risico’s in beeld brengen

Een nieuw beoordelingskader helpt hierbij. Het is gebaseerd op het Framework for Climate Adaptive Buildings (FCAB) van de Dutch Green Building Council (DGBC), dat in samenwerking met overheden, bedrijven en andere organisaties is ontwikkeld. Het brengt de vier klimaatrisico’s in kaart die relevant zijn voor Nederland: hitte, droogte, wateroverlast en overstroming. Stichting W/E adviseurs heeft dit mee helpen ontwikkelen en direct geïntegreerd in GPR Gebouw 4.5.

Van losse PDF’s naar een werkbare tool

In plaats van zelf iets nieuws te bedenken, heeft W/E adviseurs ervoor gekozen om aan te sluiten bij wat er al is: het Framework Climate Adaptive Buildings en het Convenant Toekomstbestendig Bouwen 2.0. Beide zijn ontwikkeld in samenwerking met partijen uit de sector en worden al gebruikt door bijvoorbeeld gemeenten, vastgoedbeleggers en projectontwikkelaars.

In GPR Gebouw 4.5 zijn deze kaders verwerkt tot een concrete en toepasbare methodiek. Waar het normaal gesproken gaat om uitgebreide documenten en handreikingen, biedt de software overzicht: maatregelen en de bijbehorende scores staan op één plek.

De uitwerking in GPR Gebouw is gebaseerd op twee bronnen:

• Het Framework Climate Adaptive Buildings, dat op gebieds- en gebouwniveau de klimaatrisico’s in beeld brengt en mogelijke maatregelen beschrijft.
• Het Convenant Toekomstbestendig Bouwen 2.0, dat vooral in nieuwbouw veel wordt gebruikt als vertrekpunt voor ambities en eisen op het gebied van klimaatadaptatie.

“We hebben het wiel niet opnieuw uitgevonden,” zegt Hans van der Oost, adviseur bij Stichting W/E adviseurs. “We maken bestaande kennis en afspraken inzichtelijk en toepasbaar. Precies wat GPR zo sterk maakt.”

Voor bestaande én nieuwe bouw

Officieel is het beoordelingskader ontwikkeld voor bestaande bouw, met data uit openbare kaarten en bestaande gebieden. Toch heeft W/E er bewust voor gekozen om het ook beschikbaar te maken voor nieuwbouw. Wel met een disclaimer: het beeld is nog niet volledig, omdat sommige gegevens simpelweg nog niet bestaan. Maar: iets is beter dan niets, en het helpt al enorm bij het toetsen van ontwerpen en het vergelijken van scenario’s.

Persoonlijk voorbeeld: wonen in een huis uit 1912

Hans van der Oost, betrokken bij de ontwikkeling van deze methodiek binnen W/E adviseurs, testte het beoordelingskader op zijn eigen woning in Arnhem. Een huis uit 1912, op een heuvel – dus weinig kans op overstroming, maar hitte bleek een serieus aandachtspunt. Verouderde kozijnen, het ontbreken van zonwering  en een isolatieniveau dat niet meer past bij het klimaat van nu. Gemeentelijke subsidies voor verduurzaming – zoals HR++ glas of dakisolatie – kunnen hier uitkomst bieden.

Het laat mooi zien hoe je met een tool als GPR Gebouw snel inzicht krijgt in risico’s én mogelijke oplossingen.

Waarom dit ook financieel steeds relevanter wordt

Er is nog geen landelijke wetgeving die verplicht stelt dat gebouwen bestand moeten zijn tegen klimaatverandering, maar de druk vanuit de EU groeit. Via de EU-taxonomie en CSRD moeten organisaties steeds beter inzicht geven in klimaatrisico’s – ook op het vlak van klimaatadaptatie. Dat raakt ontwikkelaars, beleggers, architecten, woningcorporaties én gemeenten.

Hoewel er nog geen harde eisen zijn vanuit hypotheekverstrekkers of verzekeraars, ligt het voor de hand dat ook zij hier in de toekomst naar gaan kijken. Er gaan al langer verhalen rond dat men zich zorgen maakt over funderingen die verzakken bij droogte, of waardeverlies van gebouwen bij een groot risico op wateroverlast. Het is geen gekke gedachte: wie wil er geld uitlenen voor een pand waarvan de waarde door hittestress of wateroverlast juist daalt? Vooruitdenken wordt dus steeds belangrijker – óók financieel.

Advies aan professionals: begin met wat er al ligt

Wat moet je nu doen? “Begin gewoon met wat er al is,” zegt Hans van der Oost. “De basis is er, en met GPR Gebouw 4.5 kun je er direct mee aan de slag.”

Wil je weten waar de risico’s zitten in je vastgoedportefeuille? Of checken of je ontwerp bestand is tegen het klimaat van de toekomst? Dan is dit hét moment om in te stappen.